BOT và tham nhũng

Vụ việc trạm thu phí BOT ở Cai Lậy, Tiền Giang từ đầu tháng 8.2017 qua một thời gian tạm lắng nhưng chưa có dấu hiệu kết thúc thì đến nay lại bùng phát.

Bộ Giao thông – Vận tải đã phải họp để giải quyết nhưng hướng “quyết” của Bộ không “giải” được vấn đề cốt lõi: vì sao trạm thu phí lại đặt ở vị trí “đón lõng” tất cả xe đi qua, bất kể có đi vào “đường tránh” hay không?

Từ vấn đề này nảy sinh thêm nhiều câu hỏi khác như, vì sao giá vé ở đây quá cao, vì sao đoạn quốc lộ 1A qua thị trấn Cai Lậy – con đường huyết mạch có từ thời xa xưa – thuộc chức trách quản lý, bảo trì, sửa chữa của nhà nước, cụ thể là Bộ Giao thông – Vận tải, mà nay lại giao cho tư nhân “nâng cấp” để rồi thu phí?…

Rất nhiều câu hỏi vì sao đã được đặt ra từ phía người dân. Nhưng về phía nhà quản lý là Bộ Giao thông – Vận tải thì ngay một câu hỏi đơn giản nhất cũng không được đặt ra và trả lời nghiêm túc: Vì sao người dân bức xúc và phản ứng? Cụ thể là những lái xe qua đoạn đường này, dù phải chờ đợi hàng giờ dưới cái nắng nóng như thiêu hay trong cơn mưa tầm tã thì họ vẫn cùng nhau thực hiện một hành động trả phí bằng các loại tiền lẻ.

Trước đó ở miền Trung đã có một trạm thu phí bị lái xe phản ứng cũng bằng cách này, nhưng hiệu quả không cao và sự lan truyền không mạnh mẽ. Nhưng đến BOT Cai Lậy, Tiền Giang thì có tác động ngay vì lưu lượng xe qua lại trên con đường này quá lớn, chỉ cần ùn tắc ít phút ở trạm BOT là tạo ra “phản ứng dây chuyền” cả đoạn đường dài.

Hiện nay quốc lộ 1A từ TP.HCM về Đồng bằng Sông Cửu Long gần như là “độc đạo”! Thực hiện đúng BOT là làm thêm một con đường khác (nhất là những đoạn qua thành phố, thị xã)… thì vừa phá thế độc đạo rất nguy hiểm đối với tính mạng hàng trăm ngàn lượt người, xe qua lại hàng ngày, vừa tăng cường được hiệu quả giao thông qua việc rút ngắn thời gian vận chuyển. Như vậy cả lợi ích kinh tế – xã hội đều đạt được.

Nếu đường mới làm bằng phương thức BOT thì chỉ được phép đặt trạm thu phí cho đoạn đường đó. Thời gian đầu có thể các chủ phương tiện giao thông còn né tránh nhằm tiết kiệm chi phí. Nhưng nếu đường và trạm đặt ở vị trí hợp lý và mức phí phù hợp thì chắc chắn về lâu dài đó là “phương án chọn” của đa số phương tiện giao thông. Bởi vì, trong bài toán kinh tế “thời gian” không chỉ là tiền mà còn là “vàng, kim cương”, hơn nữa, độ an toàn với người sử dụng phương tiện giao thông cao hơn.

Tuy nhiên, dù chính sách BOT cho thấy “ích nước lợi nhà” nhưng trong thực tế việc thực thi BOT đã không nhằm đến “phát triển bền vững” và trước mắt là đảm bảo quyền lợi chính đáng của đa số người dân mà rõ ràng chỉ vì lợi ích của một nhóm người. Bất chấp phản ứng của người dân trạm BOT vẫn đặt ở vị trí vô lý “không đi qua vẫn phải nộp tiền”!

Sự việc ở Cai Lậy làm lộ ra nhiều trạm thu phí BOT khác trên những con đường huyết mạnh của cả nước cũng bị tình trạng tương tự.

Sai phạm ở nhiều BOT Bộ Giao thông đã thừa nhận. Vậy nhưng chính quyền những địa phương ấy không có biện pháp thỏa đáng, nhằm khắc phục những sai phạm thiếu sót mà chỉ tập trung vào “xử lý” tài xế thực hiện hành vi dân sự là trả phí bằng tiền lẻ?

Chống tham nhũng thực sự cần bắt đầu ngay từ việc chống lạm thu, thu sai các loại phí, thuế, bỏ ngay những trạm BOT đặt sai vị trí, xử lý ngay những người lạm quyền cố ý làm sai gây hậu quả xấu cho kinh tế và xã hội. Lập lại sự công bằng, lấy lại niềm tin trong dân chúng để ngăn chặn và tiêu diệt virus “coi thường nhân dân”.